İş kazalarının en fazla yaşandığı sektörlerin başında inşaat sektörü gelmekte. İş kazasının meydana geldiği andan itibaren yaşanabilecek hukuki sürece dair doğru bilgilere sahip olunması işverenlerin panik ile yanlış işlem ve eylemlerde bulunmalarının önüne geçecektir. Bu nedenle iş kazası ve sonrası süreç hakkında bilgi sahibi olunması şirketler ve işverenler açısından önemlidir.

İş kazasının meydana gelmesi durumunda hem işverenin hem de işçinin iş kazasını bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır. İşveren iş kazasını kolluk kuvvetlerine derhal ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na da en geç kazadan sonraki 3 işgünü içinde bildirmekle yükümlüdür. İş kazasının işverenin kontrolü dışında bir yerde meydana gelmesi durumunda süre, iş kazasının öğrenildiği tarihte başlar. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işveren idari para cezası ile karşı karşıya kalacaktır.

İŞ KAZALARINDA HUKUKİ SORUMLULUK

İş kazası sebebiyle işverene karşı açılabilecek tazminat davalarında görevli mahkeme İş Mahkemesi’dir. O yerde iş mahkemesi olmaması halinde Asliye Hukuk Mahkemesi “İş Mahkemesi sıfatıyla” ilgili tazminat davasını görür.

İş kazalarında genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Ayrıca, iş kazasının veya zararın meydana geldiği yer ile iş kazası nedeni ile maluliyete uğrayan işçinin veya ölüm gerçekleşmesi halinde ölen işçinin yakınlarının yerleşim yeri iş mahkemesi de yetkilidir.

Açılabilecek tazminat davaları açısından belirtilen bu yetkili mahkemelere aykırı şekilde yapılan yetki sözleşmeleri geçersizdir. İşçi ile işveren arasındaki alacak ve tazminat davalarının aksine, iş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında arabuluculuk dava şartı bulunmaz.

İş kazası geçiren işçinin sigortasız olması halinde işverene sigortalılığın SGK’ya bildirilmemesinden dolayı idari para cezası uygulanacağı gibi, kazanın meydana gelmesinde işverenin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın SGK tarafından yapılan tüm masraf ve ödemeler SGK’ca işverene rücu edilir. Bir başka deyişle sigorta bildiriminin yapılmamış olması halinde işveren kusursuz sorumlu kabul edilmektedir. İşçinin sigortalı olduğu durumlar da ise işverenin iş kazasının meydana gelmesindeki kusuru oranında sorumluluğuna gidilebilecektir.

SGK tarafından işverene karşı açılacak rücu davalarında zamanaşımı süresi alacağın muaccel olduğu tarihten itibaren 10 yıldır. Alacağın muaccel olduğu an ise (kurum yönünden) giderlerin sarf ve ödeme günüdür.

İş kazası sonucu kaza geçiren çalışan veya yakınları işverene karşı maddi tazminat ve/veya manevi tazminat davası açabilir. Ayrıca iş kazası sonucu işçinin vefat etmesi halinde işçinin desteğinden yoksun kalanlar da destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler. Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.

İş kazası nedeniyle işverenin tazminat yükümlülüğünün doğması için, işverenin kusurlu olması, iş kazası sonucunda bedensel ve/veya ruhsal bir zararın ya da ölümün ortaya çıkması ve fiil ile zarar arasında uygun illiyet bağının bulunması gerekir. Mücbir sebep, zarar görenin veya III. kişinin ağır kusuru gibi hallerde ise işverenin iş kazası nedeni ile sorumluluğunun sınırlandırılması söz konusu olabilecek ve işveren tazminat sorumluluğundan kurtulabilecek ya da tazminatta indirim uygulanabilecektir.

Avukat Çağrı Ünsal Ankara Barosu / ([email protected])

Emlak365.com Özel Haber